Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից

Վրաստանի խորհրդարանը վստահության հարցով քվեարկելու է կառավարությանը, որի վարչապետի թեկնածու է առաջադրվել Իրակլի Ղարիբաշվիլին, որ մինչ այդ ՊՆ նախարար էր: Նա արդեն վարչապետ եղել է՝ 2013-2015-ին: Ղարիբաշվիլին հաջորդում է հրաժարական տված Գեորգի Գախարիային: Նա կդառնա վերջին 8 տարիներին 6-րդ վարչապետը:

Ի՞նչ է փոխում Վրաստանի կառավարությունում այդ փոխատեղումը, դեռ դժվար է ասել: Վրացի փորձագետների գնահատականով՝ երկրում քաղաքական շքերթի հրամանատարը մնում է «Վրացական երազանքի» հիմնադիր Բիձինա Իվանիշվիլին, իսկ Ղարիբաշվիլին համարվում է նրա մերձավորը: Որո՞նք են Գախարիայի ու Ղարիբաշվիլիի քաղաքական դիրքորոշումների տարբերությունները, նույնպես դժվար է ասել: Թբիլիսիում բոլորն ասում են, որ «Գախարիան Իվանիշվիլիից տարբեր տեսակետ ուներ մի քանի հարցերում, որոնց հետևանքով գերադասեց հրաժարական տալ»: Բայց ոչ ոք կարգին չգիտի՝ ինչ հակասություններ են եղել: Հազիվ թե տարբեր տեսակետներ են եղել «Ազգային միացյալ շարժման» ղեկավար Նիկա Մելիայի վերաբերյալ, ում ձերբակալության որոշում է կայացվել: Դա կարող էր միայն առիթ լինել, ինչպես և Մելիայի իրավիճակը սրելու խաղը: Վրացի փորձագետ Գեորգի Մչեդլիվաշվիլին պնդում է, որ իրադարձությունների ընթացքը հարուցում է «Վրաստանի արևմտյան գործընկերների որոշակի տագնապն ու անհանգստությունը»: Ինչու՞: Ղարիբաշվիլին ասում էր «ճիշտ խոսքեր՝ ուրվագծելով իր կառավարության գլխավոր ուղղությունները՝ ինտեգրում ԵՄ-ին ու ՆԱՏՕ-ին»: Այնուհանդերձ՝ կան կարևոր նյուանսներ: ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը, ելույթ ունենալով Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում, Ռուսաստանն ու Չինաստանն անվանեց «ԱՄՆ անվտանգության առանցքային սպառնալիքներ»: Բայդենը խոսեց «Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությանը» հավատարմության մասին, իսկ Վրաստանին նկատի ուներ միայն ՆԱՏՕ-ի հետ ալյանսի ենթատեքստում:

Բայց Ղարիբաշվիլին նախկինում հայտարարել է, որ «Վրաստանը կարող է վերադարձնել իր պատմական առաքելությունը տարածաշրջանում, զարգացնելով սերտ համագործակցություն Չինաստանի հետ»: Նա ողջունել է Չինաստանից Վրաստան առաջին երկաթուղային բեռնափոխադրումը, մտածում էր Եվրոպայի այլ երկրներից, Միջերկրածովյան և Սևծովյան ավազաններից բեռնափոխադրումների մասին: Հազիվ թե նրա հայացքներն այդ ուղղությամբ փոխվել են, հատկապես ղարաբաղյան պատերազմից հետո, երբ սկսեցին խոսել տարածաշրջանում հաղորդակցության միջանցքների ապաշրջափակման մասին, իսկ չինական «Մեկ գոտի-մեկ ճանապարհ» նախագիծը սկսեց մոտենալ Անդրկովկասին: Ստացվում է՝ «Վրացական երազանքում» Ղարիբաշվիլիի վարչապետ նշանակման դեպքում հաղթում է նույն «պատերազմի կուսակցությունը»: Ավելին՝ Վրաստանը կարող է ակտիվ դրեյֆ սկսել ԱՄՆ-ից Եվրոպա, որի կողմնակիցն է նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին: Բրիտանական The Spectator-ը ենթադրում է, որ Վրաստանը որոշակի սրբագրումներ է անելու իր տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ:

Փոխվել է աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, հեռանում են Արևմուտքի՝ Վրաստանին աջակցության դրդապատճառները: Հավելեք Թուրքիան, որ Թբիլիսիում ընկալվում էր Արևմուտքի տազմավարական գործընկեր, հեռանում է Արևմուտքից՝ ալյանս կազմելով Ռուսաստանի հետ: Բացի այդ՝ ձևավորվել է թուրք-ադրբեջանական տանդեմ, իսկ խայծը ԵՄ-ի ու ՆԱՏՕ-ի անդամության տեսքով, որ արդեն «համարյա երկու տասնամյակ գայթակղիչ շողում է Վրաստանի առաջ», խնդիրներ է ստեղծում «Անդրկովկասում Արևմուտքի քաղաքականության առաջին պլանում մնալու» ձգտման հետ: Շատերն են հիշում, որ ՊՆ նախարար Ղարիբաշվիլին 2020-ին կազմակերպել է ռուսական արխիվներում պահպանվող ՆԳԺԿ-ի ժամանակների տոպոգրաֆիկ քարտեզների տեղափոխումը Թբիլիսի: Այն ժամանակ իշխանությունները հայտարարեցին, որ քարտեզները կօգնեն հարևան Ադրբեջանի հետ տարածքային վեճում Դավիդ Գարեջի վանական համալիրի շուրջ: Կվերադառնա՞ այդ թեմայիբ նոր վարչապետը: Բաքուն հայտարարում է, որ տարածքային զիջումներ չի անի և նույնպես խոսում է վանական համալիրի մշակութային արժեքի մասին: Ադրբեջանում համալիրն անվանում են Քեշիկչիդաղ և համարում են Կովկասյան Ալբանիայի կարևոր պատմական հուշարձան:

Այս ուղղությամբ կանխատեսումները տարբեր են՝ Վրաստանի հետ Ադրբեջանի համագործակցությունից մինչև առճակատման, բայց եթե գործարկվեն այն քաղաքական ուժերը, որ ռևիզիայի են ենթարկում ղարաբաղյան վերջին պատերազմի արդյունքները: Բոլոր դեպքերում ակնհայտ է, որ Ղարիբաշվիլին չի կարողանա թաքնվել արտաքին քաղաքականության պրոբլեմներից ներքաղաքական ճգնաժամով: Վրաստանին իր պատմական դերի պատճառով ներքաշելու են ՌԴ-ԵՄ-ԱՄՆ-Մերձավոր Արևելք աշխարհաքաղաքական համակարգի կոորդինատների մեջ և նա ստիպված է լինելու առանց պատրանքների որոնել աշխարհաքաղաքական հավասարակշռություն ազդեցության այդ կենտրոնների միջև, այլ ոչ թե միայն կոնսենսուս պահպանել նախկին արտաքին քաղաքական գերակայությունների վերաբերյալ: Այդպիսին է տարածաշրջանում սկսված բարդ գործընթացի տրամաբանությունը: Վրաստանի ընդդիմությունը, ինչպես միշտ, դժգոհ է իշխանական կառույցներում փոխատեղությունից և նոր ելույթներ է նախապատրաստում խորհրդարանի վերընտրության վերաբերյալ իշխանության հետ բանակցությունների ձախողման դեպքում: Վրաստանի առաջին Սահմանադրության 100-ամյակի առիթով ելույթ ունենալով խորհրդարանում Սալոմե Զուրաբիշվիլին հայտարարեց. «Մենք կորցրել ենք և այսօր էլ կորցնում են շատ ժամանակ անվերջանալի հակասությունների ու բևեռացման վրա, առաջ գնալու համար պետք է միասնություն և համաձայնեցված քայլերով նպատակին հասնելու կամք»: Դժվար է չհամաձայնել:

Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Բաքու-Թբիլիսի-Կարս նախագծի իրագործումը զգալիորեն կկրճատի Ասիայի և Եվրոպայի միջև բեռների փոխադրման համար անհրաժեշտ ժամանակը, ինչը թույլ կտա Վրաստանին հավելյալ ապրանքներ ներգրավել տարանցիկ փոխադրման համար՝ ասվում է Վրաստանի նոր կառավարության 2021-2024 թվականների ծրագրում: Վրաստանը կշարունակի ինտեգրումը միջազգային տրանսպորտային համակարգերում և կխորացնի տարածաշրջանային համագործակցությունը տարանցիկ միջանցքի մրցունակությունը բարձրացնելու նպատակով:

«Ծրագրում ենք աշխատել գործընկեր երկրների հետ տարանցիկ միջանցքի թվային ապահովման ուղղությամբ, որ կբարձրացնի Վրաստանի տարածքով իրականացվող բեռնափոխադրումների արդյունավետությունն ու կայունությունը»,- ասվում է վարչապետի թեկնածու Իրակլի Ղարիբաշվիլիի կառավարական ծրագրում, որը երեկ նա ներկայացրեց խորհրդարանին: Նա նշել է կառավարության կարճաժամկետ առաջնահերթությունները և խոստացել վարչապետի պաշտոնում հաստատվելու դեպքում ներկայացնել Վրաստանի զարգացման 10-ամյա ծրագիրը: Գախարիա-Ղարիբաշվիլի փոփոխությունը ներկուսակցական խնդիր է, Վրաստանում քաղաքական կուրսի փոփոխություն չի լինելու: Վրացիները, իհարկե, տեղ ունեն Ջո Բայդենից նեղանալու, որ ինչպես Ուկրաինայի դեպքում, չկարևորեց Վրաստանի տարածքային ամբողջականությունը, բայց նաև պիտի շնորհակալ լինեն, որ դրանով չսրեց Մոսկվա-Թբիլիսի հարաբերությունները: Իվերջո, Ղարիբաշվիլին ծանր ժառանգություն է ընդունում՝ կորոնավիրուսը, կարծես, նոր է հիշել Վրաստանի տեղը, մասնակի լոկդաուններից հետո արժեզրկվել է լարին, զբոսաշրջությունը համարյա չաշխատեց, ընդդիմությունն էլ նոր ընտրություններ է պահանջում… Իսկ Դավիթ Գարեջիի հարցում Վրաստանը նահանջի տեղ չունի՝ Կովկասյան Ալբանիան Բաքվում հնարված պետություն է և Քեշիկչիդաղ երբեք չի եղել, եղել է Դավիթ Գարեջի վանական համալիր՝ ինչպես Դադիվանքը երբեք չի եղել ալբանական… Բայց դա շատ մեծ քաղաքականություն է՝ ՌԴ-ԵՄ-ԱՄՆ-Մերձավոր Արևելք աշխարհաքաղաքական համակարգի կոորդինատների մեջ, հավելեք Թուրքիային: Նույնքան մեծ «աշխարհաքաղաքականություն» կարող է խաղարկվել Ուկրաինայի ու Ռուսաստանի միջև՝ ոչ առանց Թուրքիայի ստվերային ներկայության: Պատրանքներ արդեն չունեն նաև Կրեմլում, բայց փորձում են Թուրքիայի հետ պահել կեղծ աշխարհաքաղաքական հավասարակշռություն:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն
• Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները ծայրահեղ լարված են, բայց կոշտ դիրքորոշումով ոչ մի հարց չի լուծվում

Մեկնաբանություններ